Toelichting beslisboom ‘Hoe komt u aan uw einde?’

Kippen

Kuikens in de vee-industrie komen uit het ei in een broedstoof (een soort warmtekast) op een broederij. Als ze niet snel genoeg toegang krijgen tot water en voer, bestaat het risico dat ze sterven. Voor een gezond kuiken is het volgens wetenschappers essentieel om direct uit het ei te beschikken over vers water en voer. In de gangbare broederij gebeurt dat nog niet altijd, omdat kuikentjes pas bij aankomst in de opfokstal voedsel en water krijgen. Dit terwijl volgens de wet alle dieren recht hebben op een toereikende hoeveelheid voedsel en water. Wakker Dier voert daarom al enkele jaren een rechtszaak om dit voor elkaar te krijgen.

Vleeskuikens

Vleeskuikens gaan na ongeveer zes weken naar de slacht. Per jaar worden in Nederland nog altijd 116 miljoen plofkuikens gehouden, voornamelijk voor de export. 3,7 miljoen dieren halen de beoogde levensduur van 42 dagen niet (3,2%). Van de 139 miljoen langzamere groeiers bezwijken er 2,5 miljoen voortijdig (1,8%). Samen zijn dit 6,2 miljoen vleeskuikens die sterven in de stal. Dit staat nog los van de sterfte onder de vleeskuikenouderdieren, die worden gebruikt om bevruchte eieren te leggen waaruit de vleeskuikens worden geboren. Ook de sterfte van vleeskuikens tijdens transport is in deze cijfers niet meegenomen.

Leghennen

Ieder jaar wordt 75% van de leghennen afgevoerd naar de slacht omdat (de kwaliteit van) hun eierproductie afneemt. Dit betekent dat jaarlijks 25,2 miljoen leghennen worden geboren ter vervanging. De helft van de eieren in bevat haantjes, die geen eieren leggen en daarom voor de eierindustrie economisch onrendabel zijn. Tot voorkort werden daarom alle pasgeboren haantjes vergast. Sinds 2020 kan het bedrijf In Ovo de sekse van kippen bepalen vóór het uitkomen. Helaas zijn er geen recente cijfers over het aandeel van de haantjes die op deze manier voortijdig worden uitgeselecteerd en dus niet worden vergast. Vast staat dat jaarlijks 25,5 miljoen leghennen worden geboren en er dus ook 25,5 miljoen haantjes worden vergast of uitgeselecteerd (vernietigd voordat ze uit het ei komen).

Transport van kippen

In 2023 kwamen bij het transport van vleeskuikens en vleeskuikenouderdieren 226 duizend dieren om. Bij het transport van (ouder)leghennen en leghanen stierven nog eens 44 duizend dieren. Opgeteld bezweken dus 270.000 kippen tijdens transport naar het slachthuis.

Varkens

Vorig jaar werden zo’n 5 miljoen biggetjes dood afgevoerd uit varkensstallen. 6,2% van de biggen wordt doodgeboren en in de drie tot vier daaropvolgende weken (tot ze bij hun moeder weg worden gehaald) sterft nog eens 12%.
Veelvoorkomende oorzaken van biggensterfte zijn volgens de sector infecties, zoals darminfecties, gewrichtsontsteking, hersenvliesontsteking, longontsteking en/of bloedvergiftiging. Wanneer biggen zijn verzwakt door onderkoeling, verhongering en gebrek aan energie, hebben zij een groter risico om te worden geplet door het moedervarken.

Als een big ziek is en onvoldoende vooruitgaat na een behandeling, of een aangeboren afwijking of verwonding heeft waardoor hij niet levensvatbaar is, niet op transport kan of alleen onder niet te beheersen pijn verder kan leven, dan mag een veehouder het dier zelf doden in de stal. Hierbij is het doodslaan van een big een toegestane methode, mits het dier niet zwaarder is dan 5 kilo en de veehouder niet meer dan 70 dieren per dag op deze manier doodt. Uit undercoverbeelden blijkt dat deze methode in de praktijk ook daadwerkelijk wordt gebruikt. In de Tweede Kamer is een motie aangenomen met de oproep aan de minister om dit te verbieden. Deze praktijk is echter nog niet verboden. Een andere toegestane dodingsmethode is een box met stikstofschuim, waarin een big eerst bewusteloos raakt en dan sterft.

Gestorven biggen worden afgevoerd in kadavertonnen, die vervolgens worden opgehaald en geleegd door Rendac.

Naast de biggen stierven vorig jaar opgeteld bijna een miljoen vleesvarkens, zeugen en opfokzeugen (966.000 dieren). Zeugen worden geselecteerd op onder andere productiviteit, fysieke conditie en karakter. Hoogproductieve zeugen raken verzwakt (beenwerk en immuunsysteem). Veel dieren lijden aan poot- en klauwproblemen, wat soms -naast vruchtbaarheidsproblemen- reden is om ze uit te selecteren (uit de stal te halen) en te laten doden. Zo wordt jaarlijks 40 tot 45% van de zeugen vervangen.

Koeien

Runderen die worden gefokt en gebruikt in de vleesveehouderij zijn niet meegenomen in dit onderzoek wegens onvoldoende beschikbare informatie. De voortijdige sterfte in deze sector moet dus nog worden opgeteld bij het eerdergenoemde sterftecijfer. Lees hier meer over het lot van vleesrunderen.

In de melkveehouderij wordt een kalf geboren om de melkproductie bij het moederdier op gang te brengen. Deze kalfjes worden vaak direct weggehaald bij hun moeder. Een deel van de vrouwelijke kalfjes blijft op het bedrijf om zelf te worden gebruikt als moederkoe. Alle stiertjes plus ongeveer de helft van de vrouwelijke kalfjes gaan na ongeveer 14 dagen naar een vleeskalverbedrijf om te worden vetgemest. Vervolgens worden ze geslacht na zes tot acht maanden voor blank kalfsvlees, of na zo’n acht tot twaalf maanden geslacht voor rosé kalfsvlees. Kalversterfte is vaak het gevolg van het feit dat de jonge dieren nog onvoldoende weerstand hebben opgebouwd, terwijl de weerstand die zij van hun moeder hebben gekregen al is afgenomen. Hierdoor zijn zij vatbaar voor ziekten en infecties.

De gemiddelde levensduur van een melkkoe is nu 6 jaar en ruim 2 maanden. Rond de leeftijd van 15 maanden wordt ze voor het eerst geïnsemineerd of gedekt. In de jaren die volgen, bevalt een koe gemiddeld 3,9 keer en produceert zij gemiddeld 38.327 kilo melk. Daarna wordt ze afgevoerd naar de slacht. Lang niet altijd in Nederland: In 2023 zijn vanuit Nederland ruim 240.000 levende runderen vervoerd naar andere EU-lidstaten, voornamelijk naar België, Polen en Kroatië. Het merendeel voor de slacht.

Andere dieren

Meer weten over de sterfte van konijnen, geiten, eenden, kalkoenen en schapen? Lees verder in het rapport Sterfte voor de slacht.